Unieważnienie kredytu frankowego

Korzystne wyroki TSUE i Sądu Najwyższego ułatwiają frankowiczom dochodzenie zwrotu pieniędzy wpłaconych do banku tytułem spłaty kredytu frankowego. Jak doprowadzić do unieważnienia takiej umowy? Przeczytaj nasz wyczerpujący artykuł, w którym tłumaczymy, czym jest stwierdzenie nieważności umowy kredytowej, jak przygotować się do procesu i jak wygląda rozliczenie z bankiem po wyroku.

Unieważnienie kredytu we frankach – dominujący kierunek orzeczniczy

W ostatnich latach Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz polski Sąd Najwyższy wydały szereg rozstrzygnięć, które wzmocniły pozycję osób posiadających kredyty powiązane z frankiem szwajcarskim. W praktyce oznacza to, że około 99% spraw kończy się stwierdzeniem nieważności umowy kredytowej, co stanowi pełne zwycięstwo dla kredytobiorców.

Wcześniej częstym rozwiązaniem było tzw. odfrankowienie, czyli usunięcie z umowy jedynie zapisów dotyczących przeliczeń walutowych, co skutkowało przekształceniem kredytu w złotówkowy z zachowaniem pozostałych warunków, np. oprocentowania. Przełomem była uchwała SN z 7 maja 2021 r. (sygn. III CZP 6/21), w której stwierdzono, że występowanie w umowie choćby jednej klauzuli niedozwolonej może skutkować nieważnością całego kontraktu. Obecnie więc wygrana frankowicza oznacza w praktyce unieważnienie całej umowy.

Co oznacza stwierdzenie nieważności umowy frankowej?

Gdy sąd uzna umowę frankową za nieważną, jej zapisy traktowane są tak, jakby nigdy nie obowiązywały. Skutkiem tego bank zobowiązany jest zwrócić kredytobiorcy całość uiszczonych przez niego rat, a zadłużenie kredytowe zostaje wyzerowane. Z kolei kredytobiorca powinien zwrócić bankowi tylko pierwotnie wypłaconą kwotę kredytu. Jeżeli zatem kredytobiorca spłacił część kapitału oraz wszystkie odsetki, może liczyć na znaczne korzyści finansowe – sięgające często nawet setki tysięcy złotych.

Etapy postępowania w sprawie frankowej

Krok 1: Reklamacja frankowej umowy kredytowej

Podstawą do zgłoszenia reklamacji mogą być niedozwolone zapisy zawarte w umowie kredytowej. Zgodnie z Kodeksem cywilnym i stanowiskiem TSUE, obecność takich klauzul uzasadnia żądanie unieważnienia umowy.

Przed złożeniem reklamacji warto skonsultować treść umowy z kancelarią posiadającą doświadczenie w prowadzeniu spraw frankowych. Bank ma 30 dni (lub do 60 w trudniejszych przypadkach) na odpowiedź, która jak dotąd zawsze jest odmowna. Stanowi to punkt wyjścia do podjęcia kroków prawnych.

Zachowaj całą korespondencję z bankiem – może posłużyć jako dowód w sądzie.

Krok 2: Sporządzenie pozwu

Jeśli bank odrzuci reklamację, konieczne jest wniesienie pozwu. Ze względu na złożoność spraw z zakresu prawa bankowego, już na etapie pisania pozwu warto skorzystać z pomocy doświadczonego adwokata.

Krok 3: Proces sądowy

Prowadzenie spraw frankowych wymaga specjalistycznej wiedzy oraz doświadczenia. Kluczowe znaczenie ma znajomość aktualnej linii orzeczniczej oraz umiejętność właściwego przedstawienia argumentów przed sądem.

Adwokat nie tylko reprezentuje klienta, ale też przygotowuje go do rozprawy. Sąd zadaje kredytobiorcy konkretne pytania – ich prawidłowe zrozumienie i udzielenie odpowiedzi może mieć decydujący wpływ na wynik sprawy.

Procesy mogą trwać nawet kilka lat. Banki nadal zazwyczaj składają apelacje, przedłużając proces.

Krok 4: Apelacja

Przegrane banki nierzadko składają apelację – często jako formę presji na kredytobiorców, by skłonić ich do zawarcia niekorzystnej ugody, ugoda bowiem zawsze jest znacznie mniej opłacalna dla kredytobiorcy niż ustalenie nieważności umowy kredytowej przez sąd. Choć ich szanse na wygraną banku są marginalne, banki próbują też odwlec moment rozliczenia.

Zdarza się, że to kredytobiorca przegrywa w I instancji – zazwyczaj z powodu niekorzystnego losowania sędziego. Jednak w większości przypadków sąd II instancji uchyla takie wyroki i orzeka na korzyść frankowicza.

Na złożenie apelacji strona ma w sprawach frankowych zazwyczaj 14 lub 21 dni od doręczenia uzasadnienia wyroku. Apelacja polega zwykle na ocenie prawidłowości postępowania przed sądem niższej instancji – sądy odwoławcze rzadko przeprowadzają dodatkowe dowody.

Co dzieje się po unieważnieniu umowy?

Banki często podejmują próby opóźniania lub unikania rozliczenia po wyroku:

• mogą twierdzić, że przysługuje im skarga kasacyjna, choć UOKiK i Rzecznik Finansowy wskazują, że takie działania nie są zgodne z prawem unijnym;
• próbują dochodzić wynagrodzenia za korzystanie z kapitału – jednak kancelarie znające tematykę bez trudu odpierają takie roszczenia;
• mogą zgłaszać tzw. zarzut zatrzymania, by odroczyć zwrot nadpłaconych rat do czasu spłaty kapitału przez klienta – jednak TSUE i SN nie uznają tej argumentacji;
• przeciągają wystawienie listu mazalnego, który pozwala wykreślić hipotekę z księgi wieczystej;
• mogą nie zgłaszać faktu unieważnienia do Biura Informacji Kredytowe, którego zgłoszenia również należy dopilnować.

Rozliczenie z bankiem po wyroku

Po prawomocnym wyroku frankowicz przystępuje do rozliczenia z bankiem. Często okazuje się, że w związku z wysokim kursem franka oraz bankową marżą saldo zadłużenia przewyższa już dawno spłaconą kwotę kapitału.

Przykład:

• Otrzymano kredyt: 500 000 zł
• Spłacono: 800 000 zł
• Pozostałe saldo (fikcyjne): 400 000 zł

Po unieważnieniu umowy:

• Bank zwraca kredytobiorcy: 800 000 zł
• Klient oddaje bankowi: 500 000 zł
• Nadwyżka, która zostaje u kredytobiorcy: 300 000 zł ,
• Saldo zostaje wyzerowane

Łączne korzyści wynoszą więc 700 000 zł (odzyskane raty, prowizje i opłaty + żądane przez bank saldo kredytu, które po wyroku zostaje wyzerowane – kwota wypłaconego kapitału do zwrotu dla banku). Dodatkowo należą się odsetki ustawowe od dnia wezwania do zapłaty aż do dnia rozliczenia, które na sierpień 2025 r. wynoszą aż 10,75% rocznie.

Nawet spłacony kredyt frankowy może zostać unieważniony. Dlatego warto przeanalizować swoją umowę wspólnie z mającymi przeszło 10 lat doświadczenia w sprawach frankowych, prawnikami z Kancelarii Themi, którzy przeprowadzą Cię przez cały proces – od analizy dokumentów po rozliczenie z bankiem.